Zmiana zasad wypłacania wynagrodzeń. Wypłata wynagrodzenia w gotówce

Zasady wypłacania wynagrodzeń

Obowiązujące przepisy Kodeksu pracy nakładają na pracodawcę obowiązek wypłacania wynagrodzenia w miejscu, terminie i czasie określonych w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa pracy.

Wynagrodzenie wypłacane jest w zasadzie w formie pieniężnej, choć niekiedy dopuszczalne jest (co najwyżej) częściowe spełnienie wynagrodzenia w innej formie – przewidywać to muszą ustawowe przepisy prawa pracy lub układ zbiorowy pracy.

[reklama numer="1"]

Wypłata na rachunek

Dotychczas zasadą było wypłacanie wynagrodzenia do rąk pracownika. Spełnienie obowiązku wypłaty wynagrodzenia w inny sposób (np. na rachunek bankowy pracownika) było możliwe, o ile stanowił tak układ zbiorowy pracy lub też pracownik wyraził uprzednio na to zgodę na piśmie. Nowelizacja odwróciła tę zasadę.

Obecnie podstawową formą jest wypłata na wskazany przez pracownika rachunek płatniczy. Następuje stopniowa marginalizacja gotówkowej formy wypłat wynagrodzeń, choć w dalszym ciągu jest możliwa.

Wypłata wynagrodzenia w gotówce – na wniosek

Pracodawca, dotychczas obowiązany do uzyskania zgody pracownika na dokonanie przelewu wynagrodzenia na konto pracownika, teraz został do tego uprawniony i zobligowany przez ustawę.

Będzie musiał jednak wypłacać wynagrodzenie w gotówce do rąk własnych pracownika, gdy ten złoży wniosek o taką wypłatę. Wniosek składa się w postaci papierowej lub elektronicznej. Pracodawca musi taki wniosek uwzględnić.

[reklama numer="2"]

Kodeks pracy - wynagrodzenie. Ustawodawca wyszedł naprzeciw oczekiwaniom rynku?

Ustawodawca uzasadnił potrzebę zmiany w zakresie wiodącej formy wypłacania wynagrodzenia dostosowaniem przepisów do zmieniających się preferencji pracowników. Pracownicy coraz powszechniej wybierali bowiem bezgotówkową formę wypłaty wynagrodzenia. Z uzasadnienia do projektu ustawy zmieniającej możemy się dowiedzieć, że już w 2014 r. aż 77,8% pracowników w Polsce otrzymywało wynagrodzenia na rachunki płatnicze (dane Banku Światowego).

Nowa regulacja ma także w oczywisty sposób ograniczyć szarą strefę. Płatności gotówkowe nie pozostawiają przeważnie żadnego śladu i umożliwiają ukrycie przekazania środków. Nowelizacja ma zatem przyczynić się do ograniczenia szarej strefy w gospodarce i poprawić sytuację konkurencyjną uczciwych podmiotów i zwiększyć dochody sektora finansów publicznych.

Wypłata wynagrodzenia na konto poprawi egzekucję alimentów?

W tym kontekście warto wspomnieć też o nowelizacji Kodeksu pracy, dokonanej ustawą z dnia 6 grudnia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy skuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 2432) – tzw. „pakiet alimentacyjny”.

[reklama numer="3"]

Od dnia 1 grudnia 2020 r. obowiązywać będzie m.in. zmieniony przepis art. 282 Kodeksu pracy. Nowo dodany § 3 przewiduje poważną sankcję grożącą pracodawcy. Kara grzywny od 1500 zł do 45000 zł ma odstraszyć tych pracodawców, którzy na umowie o pracę wskazują wynagrodzenie w minimalnej wysokości, a resztę płacą pracownikowi „pod stołem”.

Zgodnie z nowelizowanym przepisem pracodawca nie będzie mógł wypłacić wyższego wynagrodzenia niż to wynika z umowy o pracę, bez dokonania potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych pracownikowi, wobec którego toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych. Nie trudno odnaleźć związek między tą nowelizacją a wprowadzeniem zasady wypłaty wynagrodzeń przelewem – teoretycznie zwiększy się możliwość kontrolowania nieuczciwych pracodawców i dłużników alimentacyjnych.

Pracodawca może żądać od pracownika podania numeru rachunku

Wprowadzenie zasady wypłaty wynagrodzenia na rachunek płatniczy spowodowało zmianę także w zakresie danych osobowych udostępnianych pracodawcy. Pracodawca ma prawo żądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie podania danych osobowych obejmujących: imię (imiona) i nazwisko, imiona rodziców, datę urodzenia, miejsce zamieszkania (adres do korespondencji), wykształcenie i przebieg zatrudnienia.

Od pracownika może żądać ponadto jego innych danych osobowych, imion i nazwisk oraz dat urodzenia dzieci pracownika (w razie korzystania przez pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy), numeru PESEL oraz – tu nowość – numeru rachunku płatniczego, chyba że pracownik złożył wniosek o wypłatę wynagrodzenia do rąk własnych.

Obowiązek informacyjny – już zrealizowany?

Ustawa zmieniająca nakłada też na pracodawcę jednorazowy obowiązek informacyjny. W terminie 21 dni od dnia wejścia w życie ustawy (tj. do dnia 22 stycznia 2019 r.) pracodawca powinien poinformować tych pracowników, którzy dotychczas otrzymywali wynagrodzenie do rąk własnych o obowiązku podania numeru rachunku płatniczego, na który będzie wypłacane wynagrodzenie za pracę albo złożenia wniosku dotyczącego dalszej wypłaty wynagrodzenia za pracę do rąk własnych.

Wypłata wynagrodzenia w gotówce

Kiedy pracodawca wypłaci wynagrodzenie w gotówce? Po otrzymaniu takiej informacji od pracodawcy, pracownik ma 7 dni na podanie pracodawcy numeru rachunku płatniczego albo złożenie wspomnianego wniosku dotyczącego wypłaty do rąk własnych. Jeśli pracownik w powyższym terminie nie wskazał numeru rachunku płatniczego, ani nie złożył wniosku o dalszą wypłatę wynagrodzenia do rąk własnych, pracodawca ma obowiązek wypłacić wynagrodzenie w gotówce.

Czy nowelizacja osiągnie swój cel?

W teorii nowe rozwiązania – zarówno dotyczące przelewania wynagrodzeń i „pakietu alimentacyjnego” – mogą wydawać się efektywne. Pozostaje jednak jeszcze praktyka i wątpliwość, czy wprowadzone zmiany faktycznie osiągną swój cel, szczególnie wobec pozostawienia pracownikowi możliwości otrzymywania wynagrodzenia w gotówce i związania pracodawcy stosownym wnioskiem pracownika.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 10 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze skróceniem okresu przechowywania akt pracowniczych oraz ich elektronizacją (Dz. U. z 2018 r., poz. 357)
• Ustawa z dnia 6 grudnia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy skuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 2432),
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 917 z późn. zm.) – art. 221, art. 86 § 1